Η Ιερά Μόνη Ιβήρων εορτάζει στις 15 Αυγούστου την Κοιμήση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε το 980 από τον Ιωάννη Τορνίκιο τον Ίβηρα - αυλικό του ηγεμόνα της Ιβηρίας (Γεωργία) και στρατηγό του Βυζαντίου – στην θέση όπου παλαιότερα υπήρχε η Μονή του Κλήμεντος. Η Μονή βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του Αγίου Όρους κοντά στις εκβολές μεγάλου χειμάρρου, πάνω στα ερείπια της αρχαίας πόλης Κλεωναί και είναι τρίτη στην ιεραρχία των αγιορείτικων μονών. Απέχει 1 ώρα και 30 λεπτά από τις Καρυές με τα πόδια και 30 λεπτά με το αυτοκίνητο.

Στη δικαιοδοσία της Μονής Ιβήρων ανήκουν η Σκήτη Τίμιου Προδρόμου Ιβήρων, έξι Καθίσματα και εικοσιέξι Κελιά από τα οποία δεκαέξι βρίσκονται στις Καρυές. Ένας από τους κτήτορες που εμφανίζεται το 1030 ως ηγούμενος της Μονής για τον οποίον δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες ήταν ο μοναχός Ιωάννης Βαρασβάτζε. Μετά από μία περίοδο παρακμής η Μονή δέχθηκε μεγάλη βοήθεια από Βυζαντινούς ηγεμόνες, Σέρβους βασιλείς και από ηγεμόνες της Γεωργίας. Το 1648 ο τσάρος Αλέξιος παραχώρησε στην Μονή Ιβήρων το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, ένα από τα πλουσιότερα μοναστήρια της Μόσχας, που παρέμεινε στην κατοχή της Μονής μέχρι το 1932. Τα υλικά πλούτη της Μονής την βοήθησαν να ανακαινιστεί και να αποκατασταθεί πλήρως μετά τις καταστροφές από πυρκαγιές το 1845 και το 1865. Ο τελευταίος μοναχός της ιβηρικής κοινότητας, που μειωνόταν συνεχώς, απεβίωσε το 1955.

Ο Καθολικός Ναός της Μονής χτίστηκε το 1030 και ανακαινίστηκε το 1513. Είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου και τοιχογραφήθηκε μεταξύ του 16^ου και 19^ου αιώνα. Εκτός λοιπόν από τις τοιχογραφίες που χρονολογούνται από το 1592 αλλά επιζωγραφίστηκαν αργότερα, αξιοσημείωτα είναι η ασημένια Ρώσικη λυχνία του 18^ου αιώνα σε σχήμα δένδρου και οι τρείς βαρύτιμοι πολυέλαιοι και τα σιδερένια κάγκελα. Η Τράπεζα χτίστηκε το 1848 στη θέση της παλιότερης όπου καταστράφηκε. Η παλιά είχε τοιχογραφίες του 17^ου αιώνα, ενώ η νέα, είναι χωρίς τοιχογραφίες. Η Φιάλη ανακαινιστικέ το 1865 και στο θόλο της σώζονται τοιχογραφίες με σκηνές σχετικές με νερά. Η Μονή επίσης διαθέτει ακόμη 17 παρεκκλήσια από τα οποία το σπουδαιότερο είναι εκείνο της <<Πορταϊτισσας>> με την πιο σημαντική εικόνα της Μονής, την Παναγία την Πορταϊτισσα* κοντά στην Πύλη της Μονής Ιβήρων. Στην αυλή της Μονής βρίσκεται και το εκκλησάκι του Προδρόμου και δεξιά της Λιτής βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου ενώ αριστερά το παρεκκλήσι των Αρχαγγέλων.

Η βιβλιοθήκη της Μονής βρίσκεται απέναντι από το Καθολικό και είναι πλούσια σε φιλοσοφικά, θεολογικά και ιστορικά χειρόγραφα στην ελληνική και λατινική γλώσσα. Διαθέτει περίπου 2.000 χειρόγραφους κώδικες του 11^ου και 14^ου αιώνα –ανάμεσά τους 123 περγαμηνές- και 5.000 έντυπους τόμους. Διαθέτει επίσης ένα περγαμηνό Ευαγγέλιο του 8^ου αιώνα, 31 περναμηνά Ευαγγέλια του 12^ου-14^ου αιώνα και δύο χάρτινα του 17^ου αιώνα. Στην βιβλιοθήκη της Μονής βρίσκονται τα πολύτιμα και αναντικατάστατα Γεωργιανά χειρόγραφα και ιδιαίτερα ένας μικρός εικονογραφημένος κώδικας του Ιωάννη του Δαμασκηνού, του 13^ου αι., που περιέχει το επικό ποίημα του ‘Βαρλαάμ και Ιωασάφ’

ΚΕΙΜΗΛΙΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΕΣ:

Μεταξύ των κειμηλίων είναι τα λεπτοδουλεμένα κεντητά άμφια του πατριάρχη Διονυσίου Δ’ και ο μανδύας του Γρηγορίου Ε’. Ένα ξεχωριστό κειμήλιο είναι το παραπέτασμα της Ωραίας Πύλης, που παριστάνει την Κοίμηση της Θεοτόκου. Ανάμεσα στα πιο εντυπωσιακά κειμήλια είναι και μία ασημένια λυχνία σε σχήμα λεμονιάς με τρία επίχρυσα λεμόνια –προσφορά ευσεβών Μοσχοβιτών 1818- πολλά υπέροχα χρυσοκέντητα άμφια και ένας μανδύας που ονομάζεται ‘ο σάκος του Τσιμισκή’, ο οποίος είναι κεντημένος με παραστάσεις δέκα λιονταριών και τεσσάρων Βυζαντινών δικέφαλων αετών σε πλαίσιο αραβουργήματος. Πιθανότατα άμφιο ενός ανώτερου κληρικού του 15^ου αιώνα. Υπάρχουν ακόμα και πολλά έγραφα σφραγισμένα με πολύτιμες σφραγίδες αλλά για τους μοναχούς ο πιο πολύτιμος θησαυρός είναι τα ιερά λείψανα των τιμημένων μαρτύρων και πατέρων της εκκλησίας, διατηρημένα σε ασημένιες και χρυσές λειψανοθήκες. Εκτός από το δεξί χέρι του Μεγάλου Βασιλείου, Επισκόπου Καππαδοκίας (329-379), η κάρα του επισκόπου Γρηγορίου Νύσσης, υπάρχει και το αριστερό πόδι Μακρίνας, ηγουμένης της Μονής της Ίριδας.

ΕΙΚΟΝΑ ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΟΡΤΑΪΤΙΣΣΑ

Μεταξύ του Καθολικού και της κεντρικής εισόδου της Μονής βρίσκεται ένα παρεκκλήσι με την πιο σημαντική εικόνα της Μονής την Παναγία την Πορταϊτισσα. Στην περίοδο της εικονομαχίας, όταν βασίλευε ο αυτοκράτορας Θεόφιλος τον 9ο αι. που ζούσε στη Νίκαια και κάτοχος της εικόνας, αναγκάστηκε να πετάξει την εικόνα στη θάλασσα για να σωθεί από την καταστροφή. Η εικόνα έπλευσε μέχρι τις ακτές του Αγίου Όρους όπου την βρήκε ο Γεωργιανός ερημίτης μοναχός Γαβριήλ. Μετά το θάνατο του μοναχού ο ηγούμενος της Μονής Ιβήρων μετέφερε την εικόνα στη Μονή για ασφάλεια και την τοποθέτησε στο ιερό του ναού. Όμως η εικόνα εξαφανίστηκε από εκεί και επανεμφανίστηκε πάνω από την κεντρική πύλη της Μονής. Τρεις φορές την μετέφεραν πίσω και τρεις φορές εξαφανίστηκε για να επανεμφανιστεί στο ίδιο σημείο όπου παρέμεινε. Μία μέρα ακούστηκε φωνή από τα ουράνια απευθυνόμενη στους μοναχούς: ‘Δεν ήλθα σε σας για να προστατευτώ, αλλά για προστατεύω’. Οι μοναχοί τότε έκτισαν κοντά στην πύλη ένα παρεκκλήσι τιμώντας την εικόνα, η οποία είναι μέσα σ’ ένα ασημένιο και χρυσό κάλυμμα με πολύτιμες πέτρες. Αρκετά τάματα την πλαισιώνουν και έκτοτε τιμάται σε αυτή τη θέση.

ΑΞΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ:

Στη Μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες το παρεκκλήσι της <<Πορταϊτισσας>> το οποίο βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου της Πορταϊτισσας. Το σκευοφυλάκιο της Μονής με τους ανεκτίμητους και πολύτιμους θησαυρούς της.