Η Ιερά Μονή Ζωγράφου εορτάζει του Αγίου Γεωργίου στις 23 Απριλίου. Ιδρύθηκε τον 10^ο αιώνα από τρία αδέλφια από την Αχρίδα το Μωυσή, τον Ααρών και τον Ιωάννη στα χρόνια του αυτοκράτορα Λέοντα Σοφού. Σε αρχαία έγγραφα αναφέρεται ως Μονή του Αγίου Γεωργίου του Ζωγράφου. Το 13^ο αιώνα αναφέρεται και ως Μονή των Βουλγάρων. Η Μονή Ζωγράφου βρίσκεται στην πρώτη σειρά των μονών της ΝΔ παραλίας της χερσονήσου σε υψόμετρο 160 μ και σε απόσταση 40’ από την παραλία, ενώ απέχει 3,5 ώρες από τις Καρυές. Είναι 9^η στην ιεραρχία των αγιορείτικων μονών και η πλεονεκτική της θέση την έσωσε πολλές φορές από την καταστροφή. 

Η πρώτη ιστορική πηγή που αναφέρει τη Μονή είναι το πρώτο Τυπικό του 972, ο ΄΄Τράγος΄΄ που είναι επίσης υπογεγραμμένο από τον ηγούμενο Γεώργιο της Ζωγράφου. Είναι πολύ πιθανό ότι από τότε ζούσαν Βούλγαροι μοναχοί στη Μονή αλλά δυστυχώς ξέρουμε πολύ λίγα για την ιστορία τους ως το 13^ο αιώνα. Μετά τον 13^ο την Μονή ευεργέτησαν τόσο Βυζαντινοί αυτοκράτορες όσο και Σέρβοι ηγεμόνες. Στο τέλος επίσης του 13^ου αιώνα στρατιώτες του αυτοκράτορα Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου σε συνεργασία με τον πατριάρχη Ιωάννη Βέκκου βασάνισαν και έκαψαν ζωντανούς 26 φανατικούς ανθενωτικούς μοναχούς της Μονής Ζωγράφου. Μνημείο που ανεργέθη το 1873 στην αυλή κοντά στην είσοδο της Μονής , μας βεβαιώνει ότι το γεγονός διαδραματίστηκε το 1276. Όμως τελικά ο Μιχαήλ ήταν εκείνος που βοήθησε με γενναιόδωρες επιδοτήσεις το ΄΄Βουλγάρικο Μοναστήρι΄΄. Μεγάλες καταστροφές προξένησαν και οι επιδρομές Καταλανών μισθοφόρων το 1307-1309. Σχεδόν όλα τα οικοδομήματα που σώζονται μέχρι σήμερα ανήκουν στον 19^ο αιώνα. Οικονομική υποστήριξη για την οικοδόμηση πρόσφεραν οι Σέρβοι βασιλείς και οι Παλαιολόγοι αυτοκράτορες της Μονής. Στα χρόνια της Τουρκικής κατοχής η Ζωγράφου υποστηρίχτηκε επίσης από ηγεμόνες των παραδουνάβιων χωρών. Το 1502 η Μονή ανακαινίστηκε από τον ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Στέφανο ΣΤ’ τον Καλό. Το 1716 επισκευάστηκε η ανατολική πτέρυγα, ενώ από το 1862 ως το 1896 κτίστηκαν η βόρεια και η δυτική πλευρά της Μονής. Από το 1845 επικράτησαν οι Βούλγαροι. Η τελευταία πυρκαγιά ξέσπασε το 1976.

Το Καθολικό, κτισμένο το 1800, αγιογραφήθηκε το 1817 ενώ ο νάρθηκας το 1840. Ο θόλος της φιάλης συγκρατείται από οχτώ κίονες. Στο κέντρο της υπάρχει σιντριβάνι. Βόρεια του Καθολικού υπάρχει το εκκλησάκι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που κτίστηκε το 1758-1764 και τοιχογραφήθηκε το 1870. Από τα 16 παρεκκλήσια, 8 βρίσκονται μέσα στην ίδια την Μονή. Πάνω από την Τράπεζα που κτίστηκε το 1896 υπάρχει ο Ναός των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου.

Η βιβλιοθήκη που στεγάζεται στο πύργο της Μονής περιέχει 10.000 έντυπα βιβλία, αρκετά χειρόγραφα στα ελληνικά, μερικά σπάνια σλαβικά και βουλγάρικα και ιδιαίτερα πολύτιμους κώδικες. Ο σημαντικότερος είναι βουλγάρικος κώδικας αρ. 17, το ψαλτήρι του Ραβομήρ του 13^ου αιώνα. Πρέπει επίσης να αναφερθούν 3 σλάβικα χειρόγραφα το Μηνολόγιον του Ντράγκαν του 13^ου αιώνα με περιγραφές των βίων μαρτύρων, ο σλαβικός κώδικας αρ.28 ένα Τετραευαγγέλιο στα σλαβικά από το 1569 και τέλος ο σλαβικός κώδικας αρ. 1 η πρώτη καταγραφή της ιστορίας της Βουλγαρίας γραμμένη από το μοναχό Παϊσιο το 1745.

ΚΕΙΜΗΛΙΑ-ΕΙΚΟΝΕΣ

Στο σκευοφυλάκιο φυλάσσονται λείψανα αγίων και πολλά ιερά κειμήλια, άμφια, λειτουργικά σκεύη, ξυλόγλυπτοι σταυροί και πολλές εικόνες. Μία από αυτές είναι η Παναγία η Επακούουσα. Εκτός από την πρώτη εικόνα του Αγίου Γεωργίου, η οποία είναι καλυμμένη με χρυσό, ασήμι και διαμάντια και σχετίζεται άμεσα με την ιστορία της ίδρυσης της Μονής, μεταξύ των κύριων εικόνων βρίσκεται και μία δεύτερη εικόνα του Αγίου Γεωργίου, αραβικής προέλευσης και μία Τρίτη δώρο του Στέφανου Δ’ της Μολδοβλαχίας το 1484.

ΕΙΚΟΝΑ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ

Στην Ιερά Μονή Ζωγράφου υπάρχουν τρεις θαυματουργές εικόνες του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Η πρώτη που βρίσκεται στον ανατολικό κίονα του δεξιού χορού, αποδίδεται στους τρεις αυταδέλφους ιδρυτές της Μονής, τον Μωυσή, τον Ααρών και τον Ιωάννη. Όπως αναφέρει η παράδοση αφού άρχισαν το κτίσιμο του ναού ετοίμασαν μια σανίδα και σκέπτονταν ποιον Άγιο να ιστορήσουν, που θα ήταν και ο πολιούχος του μοναστηριού. Αφού προσευχήθηκαν για να τους σταλεί κάποιο μήνυμα, τοποθέτησαν την σανίδα στο Ναό. Επιστρέφοντας την επόμενη μέρα βρήκαν απεικονισμένη την αχειροποίητη εικόνα του Αγίου Γεωργίου. Τότε έκτισαν την Μονή και την ονόμασαν του Ζωγράφου, από την εικόνα που βρέθηκε ζωγραφισμένη. Η δεύτερη εικόνα είναι εξ Αραβίας η οποία βρίσκεται στον ανατολικό κίονα στου αριστερού χορού και της οποίας ο αργυρότευκτος επενδυτής έγινε το 1822. Η Τρίτη εικόνα του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στο τέρμα του κέρατος του αριστερού χορού, σε εικονοστάσιο και ανήκε στον Ηγούμενο της Μολδαβίας Στέφανο το 1546

ΠΑΝΑΓΙΑ ΕΠΑΚΟΥΟΥΣΑ

Λέγεται η εξής ιστορία ότι ο ευσεβής μοναχός Κοσμάς προβληματιζόταν βαθιά για το ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να προσεγγίσει κανείς το Θεό και να σώσει έτσι την ψυχή του. Καθώς αναρωτιόταν, ξαφνικά άκουσε μία ουράνια φωνή να τον διατάζει να αφήσει την Μονή και να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του ως ερημίτης.

ΑΞΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Στη Μονή αυτή αξίζει να δουν οι επισκέπτες το καθολικό με την αχειροποίητη εικόνα του Αγίου Γεωργίου, το μνημείο των 26 ζωγράφων μαρτύρων στην αυλή της Μονής καθώς και τη βιβλιοθήκη με τους περγαμηνούς κώδικες του 12ου-13ου αιώνα.